Τραύμα
Ο αριθμός των ασθενών που πάσχουν από κάποια μορφή κάκωσης εμφανίζει σαφή αύξηση στην εποχή μας και το τραύμα ως νόσος τείνει να εξελιχθεί σε μια μορφή επιδημίας. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων. Οι συχνότερες αιτίες τραύματος είναι οι πτώσεις από ύψος, τα τροχαία ατυχήματα, τα εργατικά ατυχήματα και οι εγκληματικές ενέργειες.
Ο μηχανισμός της κάκωσης παίζει σημαντικό ρόλο στη βαρύτητα των τραυμάτων που φέρει ο ασθενής και θα πρέπει να διερευνηθεί από τον θεράποντα Χειρουργό. Τα τραύματα χωρίζονται σε αμβλέα, όπου υπάρχουν δυνάμεις συμπίεσης ή σύνθλιψης, σε θλαστικά, όπου υπάρχει λύση της συνέχειας του δέρματος και σε διατιτραίνοντα όπου υπάρχει πύλη εισόδου και συνήθως εξόδου για κάποιο ξένο σώμα.
Ο ασθενής που έχει τραυματιστεί μπορεί να φέρει κακώσεις σε δύο ή περισσότερα ανατομικά διαμερίσματα του ανθρώπινου σώματος π.χ. στην κεφαλή, στον θώρακα και στην κοιλία. Αυτός ο ασθενής ονομάζεται πολυτραυματίας. Η διαχείριση του πολυτραυματία γίνεται με βάση τις αρχές του ATLS (Advanced Trauma Life Support), ενός διεθνούς σεμιναρίου εξειδικευμένης υποστήριξης της ζωής στο τραύμα που ξεκίνησε από τις Η.Π.Α. τη δεκαετία του 1980 υπό την αιγίδα του Αμερικάνικου Κολεγίου Χειρουργών (A.C.S.).
Η αρχική εκτίμηση του πολυτραυματία περιλαμβάνει την αναγνώριση των καταστάσεων που απειλούν άμεσα τη ζωή του (κανόνας ABCDE) και τη σταθεροποίηση και ανάνηψη του ασθενούς. Στη συνέχεια εξετάζεται το κάθε σύστημα και ανατομικό διαμέρισμα ξεχωριστά ώστε να αναγνωριστούν όλες οι εμφανείς και πιθανές κρυφές κακώσεις του ασθενούς. Ακολουθούν οι κατάλληλες απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφία, υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία) που επιβεβαιώνουν τη διάγνωση για τα τραύματα του ασθενούς. Τέλος γίνεται η αποκατάσταση των τραυμάτων του ασθενούς στην οποία μπορεί να συμμετέχουν Ιατροί διαφορετικών ειδικοτήτων. Για παράδειγμα, τα κατάγματα των οστών αντιμετωπίζονται από Ορθοπεδικούς Χειρουργούς ενώ οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από Νευροχειρουργούς.
Ο Χειρουργός συμμετέχει κυρίως στην αντιμετώπιση των κακώσεων που αφορούν την κοιλιακή χώρα. Όλα τα όργανα και τα μεγάλα αγγεία που υπάρχουν στην κοιλιά, στην ελάσσονα πύελο και στον οπισθοπεριτοναϊκό χώρο μπορεί να τραυματιστούν σε μια αμβλεία κάκωση ή ένα διατιτραίνον τραύμα. Με σειρά συχνότητας εμφανίζουν κακώσεις το ήπαρ (20%), ο σπλήνας (17%), το λεπτό έντερο (14%), οι νεφροί (14%) και το παχύ έντερο (9,5%). Τα μεγάλα αγγεία συμμετέχουν στο τραύμα κοιλίας σε ποσοστό έως 15%.
Σε μεγάλο ποσοστό οι κακώσεις των ενδοκοιλιακών σπλάγχνων αντιμετωπίζονται πλέον συντηρητικά με στενή παρακολούθηση του ασθενούς και συχνό απεικονιστικό επανέλεγχο. Ένδειξη για επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση είναι η αιμοδυναμική αστάθεια του ασθενούς λόγω συνεχιζόμενης εσωτερικής αιμορραγίας (π.χ. σε ρήξη σπληνός) ή η παρουσία σημείων περιτονίτιδας (π.χ. σε ρήξη εντέρου).