Κυστικά νεοπλάσματα παγκρέατος

Τα κυστικά νεοπλάσματα του παγκρέατος είναι μια ξεχωριστή κατηγορία όγκων που αποτελούν το 1-5% των νεοπλασμάτων του παγκρέατος. Είναι κυστικά μορφώματα με συμπαγές στοιχείο και παρουσία ενδοθηλίου.  Στη διαφορική τους διάγνωση περιλαμβάνονται οι απλές κύστεις του παγκρέατος, ψευδοκύστεις μετά από επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας, παρασιτικές κύστεις, κυστική ίνωση και πολυκυστική νόσος του παγκρέατος.

Τα κυστικά νεοπλάσματα του παγκρέατος συνήθως είναι ασυμπτωματικά και στους μισούς περίπου ασθενείς ανευρίσκονται τυχαία στα πλαίσια απεικονιστικού ελέγχου. Τα συμπτώματα που μπορεί να δώσουν είναι μη ειδικά όπως αίσθημα βάρους ή άτυπο κοιλιακό άλγος, ναυτία, ανορεξία, αποφρακτικός ίκτερος, ψηλαφητή μάζα στην άνω κοιλία και εμφάνιση χρόνιας παγκρεατίτιδας.

Η διάγνωσή τους μπαίνει με απεικονιστικές μεθόδους όπως η αξονική τομογραφία κοιλίας (CT-πρωτόκολλο παγκρέατος) και η μαγνητική τομογραφία κοιλίας (MRI). H μαγνητική χολαγγειο-παγκρεατογραφία (MRCP) μπορεί να απεικονίσει τυχόν επικοινωνία του κυστικού νεοπλάσματος με τον παγκρεατικό πόρο ή διάταση του ίδιου του παγκρεατικού πόρου. Η ενδοσκοπική χολαγγειο-παγκρεατογραφία (ERCP) είναι μια επεμβατική μέθοδος, με την οποία μπορεί να γίνει λήψη υλικού για κυτταρολογική εξέταση και να διαπιστωθεί η έξοδος βλεννώδους ή συμπαγούς ιστού από το φύμα του Vater. Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS) μπορεί να συνδυαστεί με αναρρόφηση περιεχομένου από το κυστικό νεόπλασμα που μπορεί να αποσταλεί για κυτταρολογική εξέταση και να προσδιοριστούν τα επίπεδα καρκινικών δεικτών. Αυξημένες τιμές CEA σχετίζονται με κακοήθεια.

Τα κυστικά νεοπλάσματα του παγκρέατος είναι τα εξής:

• Ορώδες κυσταδένωμα
• Βλεννώδες κυσταδένωμα
• Βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα
• Συμπαγείς ψευδοθηλώδεις όγκοι
• Ενδοπορικά Θηλώδη Βλεννώδη Νεοπλάσματα (Intraductal Papillary Mucinous Neoplasms – IPMN’s)
• Ενδοπορικά Σωληνώδη Θηλώδη Νεοπλάσματα (Intraductal Tubular Papillary Neoplasms – ITPN’s)

Τα ορώδη κυσταδενώματα είναι στις περισσότερες περιπτώσεις καλοήθη. Στοιχεία κακοήθειας των κυστικών νεοπλασμάτων του παγκρέατος είναι το μεγάλο μέγεθος (>4cm), η μεγάλη διάταση του παγκρεατικού πόρου (>7mm), η υπερπαραγωγή βλέννης με συμπτώματα αποφρακτικής χρόνιας παγκρεατίτιδας, η παρουσία συμπαγών τοιχωματικών οζιδίων, οι αυξημένες τιμές CEA και οι θετικές κυτταρολογικές εξετάσεις.

Η θεραπεία των κυστικών παγκρεατικών νεοπλασμάτων περιλαμβάνει παρακολούθηση και επί ενδείξεων πιθανής κακοήθειας ριζική εκτομή με βάση τις αρχές της χειρουργικής ογκολογίας. Η πρόγνωσή τους είναι σαφώς πιο ευνοϊκή από τον καρκίνο του παγκρέατος και σε περίπτωση ριζικής χειρουργικής αφαίρεσης η επιβίωση στην πενταετία μπορεί να ανέλθει στο 35-50%.