Χρόνια παγκρεατίτιδα
Η χρόνια παγκρεατίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή του παγκρέατος. Χαρακτηρίζεται από προοδευτική και μη αναστρέψιμη καταστροφή και ίνωση του παγκρεατικού παρεγχύματος έπειτα από διαδοχικά επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας. Το αποτέλεσμα είναι μόνιμη απώλεια τόσο της εξωκρινούς όσο και της ενδοκρινούς λειτουργίας του παγκρέατος.
Η συχνότερη αιτία της χρόνιας παγκρεατίτιδας είναι η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ (70%). Στο 10% των ασθενών η χρόνια παγκρεατίτιδα χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής, δηλαδή χωρίς προφανή αιτία. Σπανιότερα αίτια είναι ο υπερπαραθυρεοειδισμός, η υπερλιπιδαιμία, η τροπική (διατροφική) παγκρεατίτιδα, η αυτοάνοση παγκρεατίτιδα, η κληρονομική παγκρεατίτιδα και η χρόνια αποφρακτική παγκρεατίτιδα.
Η κλινική εικόνα της χρόνιας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνει πολλαπλά επαναλαμβανόμενα επεισόδια κοιλιακού πόνου που σχετίζονται με τις εξάρσεις φλεγμονής του παγκρεατικού παρεγχύματος. Προοδευτικά, όσο προχωράει η καταστροφή του παγκρεατικού παρεγχύματος ο κοιλιακός πόνος υποχωρεί. Εμφανίζονται συμπτώματα που οφείλονται στην απώλεια της εξωκρινούς λειτουργίας όπως διάρροια, στεατόρροια (κενώσεις με άπεπτο λίπος), ανορεξία και απώλεια βάρους. Η απώλεια της ενδοκρινούς λειτουργίας του παγκρέατος οδηγεί στην εμφάνιση παγκρεατογενούς διαβήτη.
Η διάγνωση της χρόνιας παγκρεατίτιδας μπαίνει με ακτινολογικά κριτήρια (ταξινόμηση Cambridge) που αφορούν το παγκρεατικό παρέγχυμα, τον κύριο και τους δευτερεύοντες παγκρεατικούς πόρους με την παρουσία διάτασης, απόφραξης, κύστεων, επασβεστώσεων ή παγκρεατικών λίθων. Η αρχική διερεύνηση μπορεί να γίνει με αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI–MRCP) κοιλίας. Απεικονιστικές μέθοδοι εκλογής είναι η ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειο-παγκρεατογραφία (ERCP) και το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS), με τις οποίες μπορεί να γίνει λήψη υλικού για κυτταρολογική εξέταση. Οι ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα έχουν δεκαπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο στο πάγκρεας και θα πρέπει να γίνει σαφής διαφορική διάγνωση ανάμεσα στις δύο νόσους.
Η θεραπεία της χρόνιας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνει σε αρχικά στάδια φαρμακευτική αγωγή με αναλγητικά, συμπλήρωμα παγκρεατικών ενζύμων (Creon), αντιδιαβητική αγωγή (συνήθως ινσουλίνη), ουσίες που αναστέλλουν την έκκριση στο πάγκρεας (οκτρεοτίδη) και απαραίτητα διακοπή του αλκοόλ. Σε περίπτωση διάτασης του παγκρεατικού πόρου υπάρχει η δυνατότητα ενδοσκοπικής τοποθέτησης ενδοπρόθεσης (stent) εντός αυτού από γαστρεντερολόγο.
Η χειρουργική θεραπεία της χρόνιας παγκρεατίτιδας έχει ένδειξη κυρίως σε επίμονο κοιλιακό πόνο που δεν υποχωρεί με τη φαρμακευτική αγωγή. Σε ασθενείς με διατεταμένο (>5-7mm) παγκρεατικό πόρο μπορεί να γίνει επιμήκης διάνοιξη του πόρου και πλαγιο-πλάγια επιμήκης παγκρεατονηστιδοστομία κατά Puestow. Σε ασθενείς με εστιακές φλεγμονώδεις βλάβες του παγκρέατος μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει μερική παγκρεατεκτομή (κεφαλική ή ουραία), ενώ έχουν περιγραφεί τεχνικές με διατήρηση του δωδεκαδακτύλου (κατά Beger). Σε παρουσία επιπλοκής όπως η ψευδοκύστη ή ο παγκρεατικός ασκίτης μπορεί να γίνει παγκρεατονηστιδοστομία κατά Roux–en–Y για παροχέτευση της ψευδοκύστης ή του σημείου διαρροής του παγκρεατικού πόρου.